Στα τουρκικά δεν υπάρχουν βοηθητικά ρήματα, αλλά μια σειρά από καταλήξεις που μπορούν να προστίθενται σε επίθετα, ουσιαστικά κ.α. Έτσι και με το βοηθητικό ρήμα «είμαι» χρησιμοποιούμε το αντίστοιχο προσωπικό επίθημα σε επίθετα, ουσιαστικά και αλλά ακολουθώντας τον κανόνα της φωνηεντικής αρμονίας.
Ας δούμε πρώτα τις προσωπικές αντωνυμίες της Τούρκικης γλώσσας:
| Ben | Εγώ |
| Sen | Εσύ |
| O | Αυτός, αυτή, αυτό |
| Biz | Εμείς |
| Siz | Εσείς |
| Onlar | Αυτοί, αυτές, αυτά |
Τα προσωπικά επιθήματα που θα χρησιμοποιούμε στη θέση του βοηθητικού ρήματος «είμαι» για τις αντίστοιχες προσωπικές καταλήξεις είναι:
| -(y)ım | -(y)im | -(y)um | -(y)üm |
| -sın | -sin | -sun | -sün |
| -(-dır) | -(-dir) | -(-dur) | -(-dür) |
| -(y)ız | -(y)iz | -(y)uz | -(y)üz |
| -sınız | -siniz | -sunuz | -sünüz |
| – | – | – | – |
Αναλυτικά για κάθε πρόσωπο έχουμε την εξής μορφή:
[-im] το οποίο χρησιμοποιείτε για το α’ πρόσωπο ενικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο, στο είμαι
[-sin] το οποίο χρησιμοποιείτε για το β’ πρόσωπο ενικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο, στο είσαι
[- ] το οποίο χρησιμοποιείτε για το γ’ πρόσωπο ενικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο, στο είναι (όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο μάθημα αν θέλουμε να τονίσουμε το τρίτο πρόσωπο μπορούμε να βάλουμε την κατάληξη -dır )
[-iz] το οποίο χρησιμοποιείτε για το α’ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο στο είμαστε
[-siniz] το οποίο χρησιμοποιείτε για το β’ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο στο είστε
[ ] το οποίο χρησιμοποιείτε για το γ’ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού αντιστοιχεί κατά κάποιον τρόπο στο είναι (όπως και στον ενικό αριθμό, δεν υπάρχει κατάληξη)
Για να ξεχωρίζουμε τον πληθυντικό από τον ενικό χρησιμοποιούμε το επίθημα του πληθυντικού αριθμού των ουσιαστικών που είναι –lar και –ler.
Ας δούμε τώρα ένα παράδειγμα σε όλα τα πρόσωπα. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι στα τουρκικά το ρήμα μπαίνει πάντα στο τέλος. Οπότε δεν λέμε «είμαι γιατρός» αλλά «γιατρός είμαι»
Ben doktorum = Εγώ είμαι γιατρός.
Sen doktorsun = Εσύ είσαι γιατρός.
O doktor(-dur) = Αυτός/-ή είναι γιατρός.
Biz doktoruz = Εμείς ήμαστε γιατροί.
Siz doktorsunuz = Εσείς ήσαστε γιατροί.
Onlar doktorlar (-dır) = Αυτοί/-ές είναι γιατροί.
- Μπορούμε να παραλείπουμε τις προσωπικές αντωνυμίες μιας και κάθε προσωπικό επίθημα δηλώνει και το πρόσωπο για το οποίο αναφερόμαστε.
Στις λέξεις που λήγουν φωνήεν προσθέτουμε στο πρώτο ενικό και πρώτο πληθυντικό αριθμό το συνδετικό σύμφωνο «-y-»
iyiyim = είμαι καλά
iyisin = είσαι καλά
iyi (dir) = είναι καλά
iyiyiz = ήμαστε καλά
iyisiniz = ήσαστε καλά
iyiler (-dir) = είναι καλά.
Τονισμός: Τα προσωπικά επιθήματα του βοηθητικού ρήματος «είμαι»
δεν τονίζονται. Τονίζουμε λοιπόν την τελευταία συλλαβή από το ουσιαστικό, το επίθετο κ.α
Π.χ. Ben güzelim
Sen zayıfsın
Άρνηση
Στην άρνηση όπως είδαμε και με τις δεικτικές αντωνυμίες χρησιμοποιούμε το αρνητικό μόριο değil. Για να κάνουμε άρνηση στο βοηθητικό ρήμα «είμαι» γράφουμε την λέξη και ακολουθεί το αρνητικό μόριο değil στο οποίο προσθέτουμε τις προσωπική κατάληξη. Επειδή τα φωνήεντα του αρνητικού μορίου değil διατηρούνται ως έχουν δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για την αρμονία των φωνηέντων. Δηλαδή:
Doktor değilim = Δεν είμαι γιατρός
Doktor değilsin = Δεν είσαι γιατρός
Doktor değil(dir) = Δεν είναι γιατρός
Doktor değiliz = Δεν είμαστε γιατροί
Doktor değilsiniz = Δεν είσαστε γιατροί
Doktor değiller(dir) = Δεν είναι γιατροί
Τονισμός: Τονίζουμε στην τελευταία κατάληξη του αρνητικού μορίου değil
Doktor değilim.
Ερώτηση
Η ερώτηση στο βοηθητικό ρήμα «είμαι» δημιουργείτε με το ερωτηματικό επίθημα mi–. Το επίθημα αυτό ακολουθεί τη λέξη αλλά δεν ενώνεται μαζί της. Τα προσωπικά επιθήματα ενώνονται με το ερωτηματικό μόριο στο κατάλληλο πρόσωπο και βρίσκονται πάλι στο τέλος. Ισχύει και εδώ η αρμονία των φωνηέντων. Έτσι λοιπόν έχουμε τέσσερις μορφές, «mi-, mı–, mu–, mü–.» Αν και δεν είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε το επίθημα του πληθυντικού (-lar, -ler) στο τρίτο πληθυντικό αριθμό θα πρέπει να τοποθετείτε στη λέξη και όχι στο ερωτηματικό μόριο.
Doktor muyum? = Είμαι γιατρός;
Doktor musun? = Είσαι γιατρός;
Doktor mu(dur) ? = Είναι γιατρός;
Doktor muyuz? = Είμαστε γιατροί;
Doktor musunuz? = Είσαστε γιατροί;
Doktor(lar) mi(dir)? = Είναι γιατροί;
Αρνητική Ερώτηση
Στην αρνητική ερώτηση χρησιμοποιούμε και το αρνητικό μόριο «değil» αλλά και το ερωτηματικό μόριο «mi-, mı–, mu–, mü–.»
Doktor değil miyim? = Δεν είμαι γιατρός;
Doktor değil misin? = Δεν είσαι γιατρός;
Doktor değil mi(dir)? = Δεν είναι γιατρός;
Doktor değil miyiz? = Δεν είμαστε γιατροί;
Doktor değil misiniz? = Δεν είσαστε γιατροί;
Doktor değiller mi? = Δεν είναι γιατροί;
Ότι είδαμε παραπάνω ισχύει και για το ερωτηματικό επίθημα mi-. Το επίθημα αυτό ακολουθεί τη λέξη αλλά δεν ενώνεται μαζί της όπως η προσωπική κατάληξη. Παρόλα αυτά, ισχύει και για αυτό η αρμονία των φωνηέντων. Έχει λοιπόν τέσσερις μορφές, τις mi-, mı–, mu–, mü–. Ας σημειώσουμε εδώ ότι η προσωπική κατάληξη τοποθετείται πάντα στο τέλος, επομένως ενώνεται με το ερωτηματικό επίθημα.
Όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τον ερωτηματικοαρνητικό τύπο, τοποθετούμε απλώς το ερωτηματικό μόριο mi– μετά το değil. Όπως πάντα, η προσωπική κατάληξη ακολουθεί.
| Türk | değil | miyim? |
| Türk | değil | misin? |
| Türk | değil | mi? |
| Türk | değil | miyiz? |
| Türk | değil | misiniz? |
| Türk | değiller | mi? |